Dilbilimci, hukukçu, şair, edebiyatçı, hadisçi, tarihçi, soybilimci, siyasetçi, filozof ve daha pek çok vasfı olan, 11. yüzyılda Endülüs’te yaşamış büyük yazar İbn Hazm’ın, neredeyse tüm dünya dillerine çevrilen Güvercin Gerdanlığı (Tavku’l-Ha- mame fi’l-Ülfe ve’l-Üllef) isimli eseri, aslına bakarsanız diğer klasikler gibi her 10 yılda bir okunmalı. Çünkü her okuyuş, farklı anlam dün- yalarının kapılarını aralayacak bizim için. Hele böylesine sembollerle yoğrulmuş bu kitap için daha çok geçerli bu durum.
Klasiklerin anlatım tarzını bugünün dünyasında garipseyebiliriz, zor anlaşılır ve hazmedilir bulabiliriz. Fakat klasiklerin mümeyyiz vasfı budur
zaten. Semboller dünyasından birer hikâye çıkarmaya çalışırlar. Doğrudan söyleme yolunu değil, patika yolları tercih ederler. Bu böyledir.
Hem Endülüs’te hem de İslam Dünyası’nın belli başlı merkezlerinde, sevgi üzerine gelişen zengin düşünceleri, ruhları birbirine çeken sırlı gerçekleri, büyük aşkları anlatıyor bu kitap. Güvercin Gerdanlığı’nda sembollerle aktarılan, aslında aşkın insan üzerindeki tesiri, kendi deyişiyle a’razlarıdır. Klasik İslam edebiyatında sıklıkla karşılaştığımız “aşk zinciri” anlamındaki sembol, boyunda bulunan ve ölünceye kadar çıkmayan bir simgedir. Edebiyat tarihimiz boyunca pek çok şair tarafından da kullanılmıştır.
İbn Hazm şöyle ilginç bir tarif getiriyor: “Benim düşünceme göre aşk, ruhların çeşitli yaratıklar arasında bölünmüş parçalarının birleştirilmesidir. Bu birleşme onların en yüksek temel öğelerinde meydana gelir. Beraberlik ve ayrılığın, varlıkların birleşimi ve ayrışımıyla ilgili olduğunu biliyoruz. Her şekil kesinlikle kendine uygun olan şekli çağırır, onu arar, bulur. Her şey misli mislinedir. Niçin aynı durumlar ruhlar için söz konusu olmasın?”
Aşkı 30 ayrı başlıkta inceleyen bu kitabı, İnsan Yayınları’ndan çıkan Mahmut Kanık çevirisinden okumanızı öneririm. Çünkü bu çeviride esas metnin yanında, Endülüs edebiyatı ve İbn Hazm’ın hayatına dair önemli bilgiler de yer alıyor. Böylelikle, bütüncül bir bakış yakalayabiliyoruz. Nihayetinde her ürün, yazarın olduğu kadar, döneminin de eseri.
(Güvercin Gerdanlığı, İbn Hazm, Mütercim: Mahmut Kanık, İnsan Yayınları, 300, 27. Baskı, Haziran 2017)
-Yusuf Temizcan
